Het Barnum-effect in de beoordeling van persoonlijkheidstypes
Verschillende veelgebruikte persoonlijkheidsbeoordelingen categoriseren mensen in types. De MBTI beoordeelt bijvoorbeeld welke van de 16 persoonlijkheidstypen een individu het beste beschrijft, terwijl de DiSC de testpersonen in een van de vier verschillende categorieën plaatst.
Vraag
Hoewel studies van onafhankelijke onderzoekers ernstige twijfel hebben doen rijzen over de wetenschappelijke validiteit van persoonlijkheidsonderzoek dat gebaseerd is op types, blijven de beoordelingen populair. Waarom?
Het Barnum-effect van typologieën
Het antwoord is eenvoudigweg te vinden in de wetenschappelijke literatuur over het Barnum-effect, een term die verwijst naar een psychologisch fenomeen waarbij mensen denken dat het gaat om geldige algemene persoonlijkheidsbeschrijvingen die uniek voor hen zouden zijn. Interessant is dat de naam “Barnum-effect” is bedacht als een eerbetoon aan P.T. Barnum, een beroemde circuseigenaar die zijn succes baseerde op het feit dat hij altijd een beetje voor elk wat wils had.
De oorspronkelijke studie werd uitgevoerd door Professor Bertram Forer, die de test, de zogenaamde Diagnostic Interest Blank aan 39 proefpersonen gaf. Toen hij de proefpersonen de volgende week hun “individuele” testresultaten gaf, kreeg elk proefpersoon eigenlijk dezelfde persoonlijkheidsbeschrijving, bestaande uit 13 vage uitspraken, waarvan een groot deel afkomstig was uit een astrologieboek. Bijvoorbeeld:
- Je hebt de neiging om kritisch te zijn over jezelf.
- Hoewel je een aantal zwakke punten in je persoonlijkheid hebt, ben je over het algemeen in staat om deze te compenseren.
- De ene keer ben je extravert, beminnelijk, sociaal, terwijl je op andere momenten introvert, op je hoede en terughoudend bent.
Op de vraag hoe goed de testresultaten op hen van toepassing waren, beoordeelden de proefpersonen de nauwkeurigheid van de beschrijving gemiddeld met 4,30 op een schaal van 0 (zeer slecht) tot 5 (uitstekend).
Onderzoek naar het Barnum-effect herhaald
Veel andere studies hebben het effect gerepliceerd. Zo vroeg psycholoog Ross Stagner een groep HR-managers een persoonlijkheidstest af te nemen en gaf hen vervolgens algemene feedback die geen verband hield met hun eigenlijke reacties, maar die in plaats daarvan uitspraken bevatte die afkomstig waren van horoscopen en handschriftanalyses. De meerderheid van de managers gaf aan dat hun “individuele” persoonlijkheidsbeschrijving accuraat was, en bijna geen van hen beschouwde de beschrijving als ongeldig.
Onderzoekers hebben aangetoond dat het Barnum-effect optreedt wanneer:
- de uitspraken persoonlijkheidskenmerken beschrijven die vaak in de algemene bevolking worden aangetroffen
- in de analyse vooral positieve eigenschappen opgesomd worden
- de formulering de respondent in staat stelt om zijn eigen interpretatie op de uitspraken te projecteren, en
- de resultaten worden gelabeld als zijnde specifiek voor de testnemer.
Het Barnum-effect verklaart waarom de beschrijvingen van persoonlijkheidstypen die door beoordelingen zoals de MBTI en de DiSC worden gegenereerd, door de proefpersonen gunstig worden beoordeeld. De meeste uitspraken in de MBTI- en DiSC-rapporten beschrijven kenmerken die maatschappelijk gewenst zijn en die bij veel mensen voorkomen. Het Supporter-persoonlijkheidstype in het DiSC wordt bijvoorbeeld beschreven als een geduldige luisteraar die met anderen kan samenwerken, bereid is een vertrouwde leider te volgen en zich ongemakkelijk voelt bij agressieve mensen. Zoals samengevat door Ronald Riggio, een professor in Leiderschaps- en Organisatiepsychologie die de MBTI heeft bestudeerd: “Als je de basisbeschrijvingen leest, zijn ze allemaal op een positieve manier geschreven. Psychologen noemen dat het Barnum-effect. Ze klinken allemaal goed, ze zijn allemaal zo positief en soort van generiek, mensen zeggen: “Oh, het is helemaal van toepassing op mij.”
Een andere groep studies heeft aangetoond dat het Barnum-effect niet alleen invloed heeft op de perceptie van de persoonsbeschrijvingen, maar ook op de beoordeling die deze beschrijvingen heeft opgeleverd. Hoe meer de proefpersonen de beschrijvingen als juist beschouwden, des te groter was het geloof van de proefpersonen in de validiteit van de test. Wanneer de Barnum-achtige beschrijvingen van de MBTI- en DiSC-persoonlijkheidstypes dus resoneren met de testpersonen, levert dit een perceptie op van de validiteit van de testen.
Conclusie
Samenvattend verklaart het Barnum-effect de blijvende populariteit van de persoonlijkheidsbeoordelingen die mensen in types indelen. Een positieve perceptie van testen zoals de MBTI en de DiSC blijft bestaan, ondanks de stellige conclusie van de meeste onafhankelijke onderzoekers dat deze beoordelingen structureel wetenschappelijk gebrekkig zijn. In tegenstelling tot sommige beoefenaars, begrijpen de meeste wetenschappers dat persoonlijkheidskenmerken niet worden onderverdeeld in discrete types – bijvoorbeeld extroverte versus introverte – maar dat ze het best worden gemeten langs een continuüm. Hoewel het categoriseren van mensen in types een eenvoudigere benadering is om persoonlijkheid te beschrijven, is deze benadering ongeldig omdat het de buitengewone individualiteit van de menselijke natuur niet herkent.
Maggi M. Reiss, President
IDS Publishing Corporation
(vertaald met goedkeuring, alle rechten voorbehouden IDS)